Đúng như tên gọi của món ăn đặc sản gỏi lá Kon Tum này, dù không chỉ một lần thưởng thức gỏi lá nhưng tôi vẫn cảm thấy nhạc nhiên khi nhìn đến mâm gỏi đầy lá bầy trên bàn ăn. Chị Hương, chủ quá gỏi lá nổi tiếng trên phố Trần Cao Vân, Kon Tum chia sẻ: Mâm gỏi lá Kon Tum nhiều là nhất có tới 70 loại lá khác nhau, tùy theo mùa và nhu cầu của khách. Tuy nhiên, ít nhất mỗi mâm gỏi lá cũng phải từ 30 vị lá trở lên mới đúng là gỏi lá Kon Tum. Mùa khô, người dân có điều kiện đi rừng hái lá chính là mùa mâm gỏi lá đầy đủ nhất ở Kon Tum. Còn vào mùa mưa, mâm gỏi lá thường chỉ có chừng 30 loại lá, hầu hết là các loại lá cây có thể tìm thấy trong vườn nhà.
Theo chị Hương giới thiệu, các loại lá có thể hái trong vườn cho món gỏi lá có thể kể ra như rau cải, mơ lông, đinh lăng, sung, tía tô, lá ổi, xoài, sấu, lê rừng, diếp cá, các loại rau thơm… Ngoài ra, có nhiều loại lá cây rừng chỉ có ở Tây Nguyên, mang đến hương vị đặc trưng của núi rừng cho món gỏi lá như lá bứa, sầm, ngành ngạnh, trâm, mật gấu, vừng, diệp tân…
Để làm nhân cho món gỏi lá còn có thịt ba chỉ luộc thái mỏng hoặc thái con chì, tôm luộc rồi xao khô loại nhỏ, bì trộn thính, tiêu hạt, muối hạt và ớt chỉ thiên.
Món gỏi lá Kon Tum ngoài cá loại lá là thứ quan trọng nhất thì không thể thiếu nước chấm. Nước chấm gỏi lá có hương vị đặc biệt được tạo thành từ hèm rượu. Gạo nếp được ủ lên men, sau đó ủ chung với tôm, thịt, sau đó xay nhuyễn sau đó trộn đều với hành khô thái sợi phi thơm, mẻ, sa tế vào nấu với lửa riu riu trên bếp rồi nêm thêm gia vị đến khi vừa ăn.
Để thưởng thức món gỏi lá cũng rất cầu kỳ bởi vì không thể cứ kẹp lá với thịt là thành gỏi. Người ăn gỏi lá cần khéo léo cuốn những chiếc lá thành hình phễu bằng cách lấy một lá to ở ngoài cùng như lá rau cải, rau xà lách rồi chọn tất cả những loại lá nhỏ hơn xếp từng lớp từng lớp, cuộn lại theo hình tròn hoặc rẻ quạt tạo thành một cuốn hình phễu, sau đó, gắp một miếng thịt luộc vào giữa phễu lá, múc một muỗng nhỏ nước chấm sền sệt rưới lên trên, thêm trên đó vài sợi bì thính, một con tôm nhỏ, một hạt tiêu đen ở chính giữa, nếu ăn cay có thể thêm miếng ớt chỉ thiên. Một cuốn gỏi lá hoàn chỉnh sẽ như một bông hoa nhỏ cánh màu xanh của lá, nhị màu vàng cam của tôm tô điểm bởi hạt tiêu đen, vừa một miệng ăn.
Điều đặc biệt càng khiến cho mốn gỏi lá luôn hấp dẫn, mới mẻ bởi mỗi miếng gỏi lá, người ăn chỉ có thể cuốn 5-7 loại lá khác nhau để cho miếng không quá to, vừa miệng, lần cuốn sau lại thay những loại lá khác. Cứ như vậy, cuốn đổi vị hết mấy chục loại lá khiến mỗi miếng gỏi lá đều mang hương vị riêng, sắc thái riêng hấp dẫn trong suốt bữa ăn.
Chị Hương cho biết, hầu hết các loại lá trong món gỏi lá đều mang dược tính lành, có tác dụng tốt cho việc tiêu hóa, mát gan, thanh nhiệt với những hương vị rất trái ngược như chua, cay, ngọt, đắng nhưng khi kết hợp lại, tạo nên một món ăn không bao giờ ngán, lại rất đơn giản, dân dã trong khâu chế biến. Món gỏi lá không chỉ chinh phục vị giác của người dân bản địa mà những năm trở lại đây, du khách cả trong và ngoài nước đến Kon Tum đều rất ấn tượng và thích thú với món ăn truyền thống có phần giản đơn nhưng lại đậm chất núi rừng của đồng bào. Gỏi lá thực sự đã để lại ấn tượng khó quên cho bất kỳ ai đặt chân đến vùng đất Kon Tum.
