Hơn một tuần sau cuộc điện đàm giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Nga Putin, vẫn không có dấu hiệu nào cho thấy tiến triển hướng tới hòa bình, mặc dù Nhà Trắng đã xoay chuyển tình hình.
Thông điệp trái chiều của ông Trump
Tổng thống Donald Trump chỉ trích Điện Kremlin vào ngày 26/5 vì không đàm phán lệnh ngừng bắn với Ukraine, đồng thời xem xét tăng cường lệnh trừng phạt đối với Nga. Đây được xem là động thái leo thang căng thẳng, khác với giọng điệu thân thiện trước đây của ông đối với ông Putin khi nhà lãnh đạo Mỹ ngày càng bi quan về khả năng làm trung gian hòa giải ở Ukraine.
Ông Trump được cho là đưa ra lời chỉ trích gay gắt nhất từ trước đến nay khi nói rằng ông Putin đang “đùa với lửa”, ý nói đến việc Nga đẩy mạnh tấn công Ukraine trong những ngày gần đây bất chấp nỗ lực thúc đẩy đàm phán của Mỹ.
Tổng thống Trump đã đưa ra những thông điệp trái chiều về Tổng thống Putin. Nếu như trước đây, ông dành lời khen ngợi nhà lãnh đạo Nga – người mà ông cho rằng có thể hợp tác về kinh doanh, thì giờ đây ông lại bày tỏ sự thất vọng vì không thể đưa Nga tiến tới bàn đàm phán.
Một quan chức Nhà Trắng cho biết: “Tổng thống Putin đang tiến rất gần đến việc đốt cháy cây cầu vàng mà ông Trump đã dựng lên với Nga”.
Vẫn chưa rõ liệu ông Trump có chuẩn bị áp đặt thêm lệnh trừng phạt mới đối với Nga hay không nhưng ông vẫn giữ im lặng trước các nỗ lực của lưỡng đảng tại Quốc hội nhằm thúc đẩy biện pháp trừng phạt Nga.
Phép thử căng não của Nga với Mỹ
Cả Bộ Ngoại giao và Tài chính Mỹ đều đã soạn thảo các gói trừng phạt tiềm năng đối với Nga, tập trung vào lĩnh vực năng lượng và ngân hàng của nước này, Washington Post dẫn một nguồn thạo tin cho biết.
Nhưng bất kỳ sự thay đổi nào cũng sẽ phụ thuộc vào Tổng thống Trump – người quyết định chính sách của Mỹ. Hiện tại, vẫn chưa có hành động nào gây sức ép với Putin hoặc thúc đẩy Ukraine, quốc gia vẫn đang nhận được các đợt viện trợ quân sự cuối cùng được phê duyệt trong chính quyền Biden. Các khoản viện trợ này sẽ hết hạn trong những tháng tới, và ông Trump vẫn chưa đưa ra tín hiệu về kế hoạch khôi phục hoặc gia hạn viện trợ, khiến Kiev rơi vào thế bất định về mặt chiến lược.
“Chính quyền ông Trump hiện phải đối mặt với quyết định khó khăn đó là cho phép viện trợ an ninh bổ sung cho Ukraine để họ tiếp tục nhận được vũ khí cần thiết hoặc vạch ra một lộ trình khác, giảm dần hỗ trợ nhưng điều này sẽ gây bất lợi cho Ukraine và mang lại cho Nga đòn bẩy lớn”, ông David Shimer, cựu quan chức trong Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ lưu ý.
Các chuyên gia Ukraine cho rằng, việc Washington không phản ứng mạnh mẽ được coi là dấu hiệu bật đèn xanh cho Moscow tiếp tục kéo dài xung đột.
"Chúng tôi đã thấy những tuyên bố cứng rắn từ tổng thống và những nhân vật xung quanh nói rằng ông Trump rất thất vọng, rất tức giận. Tất cả những tuyên bố như vậy đều không có tác dụng gì. Điều có thể khiến Nga khuất phục chúng ta là những hành động thực tế", ông William Taylor, cựu đại sứ Mỹ tại Ukraine nhấn mạnh
Ông Taylor cho rằng, việc tăng cường trừng phạt Nga, gia hạn hỗ trợ quân sự cho Ukraine và khuyến khích châu Âu sử dụng 300 tỷ USD tài sản có chủ quyền của Nga bị đóng băng để giúp Ukraine đều có thể buộc Tổng thống Putin thay đổi tính toán và ngồi vào bàn đàm phán.
Tuy vậy, một số quan chức trong chính quyền ông Trump vẫn lo ngại các biện pháp này. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết: "Nếu Mỹ đe dọa trừng phạt, Nga sẽ ngừng đối thoại. Việc chúng ta có thể nói chuyện với Nga và thúc đẩy họ ngồi vào bàn đàm phán là điều có giá trị".
Mối quan ngại này hoàn toàn trái ngược với chiến lược của Tổng thống Trump về gây sức ép kinh tế. Ông từng áp dụng chiến lược đàm phán này trong hầu hết mọi trường hợp chẳng hạn như đàm phán thuế quan với Liên minh châu Âu, Trung Quốc.
Các chuyên gia về lệnh trừng phạt cho biết, sẽ vẫn có những lỗ hổng trong lệnh trừng phạt. Trong khi các lệnh trừng phạt của Mỹ nhắm vào một số ngân hàng Nga có uy tín và một số cá nhân trong chính quyền của Putin, vẫn còn nhiều cách hợp pháp để đồng USD tiếp tục chảy vào Nga, nhà phân tích Fishman lưu ý. "Trên thực tế chỉ cần cắt đứt các công ty và ngân hàng Nga khỏi hệ thống tài chính Mỹ, đóng băng tài sản của họ”.
Cựu Tổng thống Mỹ Biden đã kiềm chế không tung ra toàn bộ lệnh trừng phạt đối với lĩnh vực năng lượng của Nga vì ông lo ngại điều này sẽ đẩy giá năng lượng toàn cầu lên cao và bị cử tri Mỹ phản đối. Ông Trump có thể sẽ không vượt qua ranh giới của ông Biden trên mặt trận đó, nhà phân tích Fishman thừa nhận.
