Nhìn lại chặng đường 80 năm lịch sử, ngành ngoại giao Việt Nam đã có nhiều đóng góp to lớn cho những thành tựu chung của đất nước. Từ những ngày đấu tranh giành độc lập, ngoại giao đã là một mặt trận quan trọng, góp phần chuyển hóa thắng lợi quân sự thành thành công trên bàn đàm phán, góp phần kết thúc chiến tranh, giành lại hòa bình.
Sau khi thống nhất đất nước, ngoại giao đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hòa bình, phá thế bao vây cấm vận, mở rộng cục diện đối ngoại bằng đường lối đối ngoại, độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, vì hòa bình, hợp tác và phát triển. Ngoại giao Việt Nam đóng vai trò dẫn dắt trong quá trình hội nhập quốc tế, qua các mốc quan trọng như gia nhập ASEAN, APEC, WTO và tham gia hàng trăm điều ước quốc tế, qua đó góp phần nâng cao vị thế đất nước, đưa Việt Nam trở thành một đối tác có trách nhiệm, có vai trò ngày càng quan trọng trên trường quốc tế.
Nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại Quốc hội Tôn Nữ Thị Ninh khẳng định: "Việt Nam đang là hình mẫu trong cách cân bằng giữa các cường quốc trên cơ sở đảm bảo lợi ích quốc gia. Việt Nam đã chủ động tiếp cận thế giới, với quá trình đổi mới trong nước, để xác định con đường hội nhập và phát triển. Có thể nói sự trưởng thành trong phát huy trí tuệ và sự chủ động, cùng quá trình chuyên nghiệp hoá lực lượng đã góp phần nâng cao sức mạnh mềm của Việt Nam. Hành trình hội nhập quốc tế khá bài bản, có cân nhắc lợi ích tương quan các bên, cùng với tham gia loạt Hiệp định thương mại đa phương cho thấy Việt Nam thời hoà bình vừa vươn lên vừa phát triển kinh tế thương mại, vừa đảm bảo chủ quyền quốc gia thực sự chứng tỏ bản lĩnh và trí tuệ của Việt Nam trong thời đại mới".
Trong kỷ nguyên mới của dân tộc, ngành ngoại giao nhận thức rõ vai trò tiên phong trong công cuộc duy trì môi trường hòa bình, ổn định, thu hút các nguồn lực và điều kiện thuận lợi ở bên ngoài, phục vụ các mục tiêu chiến lược của đất nước, đặc biệt là mục tiêu 100 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam năm 2030 và 100 năm thành lập nước vào năm 2045.
Trước tình hình mới với những trọng trách mới của ngành, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh: "Ngành ngoại giao có một vinh dự vô cùng to lớn là được Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp chỉ đạo, dìu dắt, trên cương vị là Bộ trưởng Ngoại giao đầu tiên. Sau khi hợp nhất Ban đối ngoại và tiếp nhận một phần nhiệm vụ của Ủy ban Đối ngoại Quốc hội, Bộ Ngoại giao là cơ quan chuyên trách duy nhất trong tham mưu định hướng chiến lược, tổ chức, triển khai và quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước".
Để làm tốt những trọng trách mới, trong bối cảnh tình hình thế giới diễn biến khó lường, ngoại giao Việt Nam không ngừng hoàn thiện lý luận, rút ra các bài học kinh nghiệm và tìm ra các giải pháp để triển khai đồng bộ, hiệu quả nền ngoại giao toàn diện, hiện đại, chuyên nghiệp.
