Để giảm thiểu các tác động tiêu cực của mạng internet với trẻ em, gia đình, nhà trường và xã hội cần phối hợp nâng cao nhận thức, giám sát, quản lý và xây dựng những “lá chắn” trên không gian mạng.
Thời gian gần đây, Công an tỉnh Quảng Ninh liên tiếp phát hiện, xử lý nhiều vụ thanh thiếu niên mang theo dao kiếm "giải quyết mâu thuẫn" cá nhân hoặc đơn giản với mục đích thể hiện trên mạng xã hội bằng các hành vi phá hoại tài sản của người khác. Đáng lo ngại, các loại hung khí này được mua bán khá dễ dàng trên mạng xã hội chỉ bằng vài thao tác nhấp chuột. Tại cơ quan công an, một thiếu niên có hành vi vi phạm đã khai nhận:
“Cháu thấy 2 xe đuổi theo, tạt đầu và nhổ nước bọt vào thì cháu mới quay về lấy kiếm đã mua. Kiếm cháu giấu ở bụi tre ở gần đó. Kiếm này ngày xưa cháu mua ở trên Facebook để nghịch và cất giấu ở đó".
Việc mua bán, tàng trữ và sử dụng vũ khí không chỉ gây mất an ninh trật tự mà còn đe dọa trực tiếp đến tính mạng con người.
Thiếu tá Nguyễn Thái Hiệp, Phòng Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội, Công an tỉnh Quảng Ninh cho biết: "Các đối tượng chủ yếu đặt mua vũ khí qua các trang mạng xã hội hoặc học theo trên mạng để tự chế tạo. Ngoài ra các đối tượng tự học cách chế tạo kiếm, dao phóng lợn mục đích sử dụng để giải quyết mâu thuẫn cá nhân. Hành vi chế tạo, sử dụng mua bán, tàng trữ trái phép vũ khí quân dụng là hành vi nguy hiểm cho xã hội. Các đối tượng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị phạt tù từ 1 năm đến chung thân theo Điều 304 Bộ luật Hình sự năm 2015".
Không chỉ là môi trường cho các vụ mua bán vũ khí hay hàng cấm, internet còn là tiềm ẩn nhiều nội dung tiêu cực như bạo lực, hình ảnh phản cảm, trò chơi độc hại... dễ dàng tiếp cận đến trẻ em qua các nền tảng như TikTok, Facebook, YouTube... Dù đã có hệ thống pháp luật đầy đủ như Luật Trẻ em, Luật An ninh mạng và nhiều văn bản hướng dẫn thực hiện nhưng để bảo vệ trẻ hiệu quả, cần sự giám sát chủ động từ chính gia đình.
Chị Đinh Thị Thu, một phụ huynh tại TP Hạ Long chia sẻ, gia đình thường xuyên quán triệt tới mọi người thân phải theo dõi, giám sát chặt chẽ quá trình trẻ sử dụng internet, sử dụng tính năng khóa kênh trên các nền tảng số để hạn chế thông tin xấu, độc; đồng thời định hướng, khuyến khích trẻ xem những nội dung mang tính giáo dục:
"Trên không gian mạng hiện nay vẫn còn nhiều những thông tin tiêu cực, đơn cử như bạo lực học đường, bạo lực gia đình, hình ảnh tự tử, game bạo lực... rất khó kiểm soát trên nền tảng Tiktok, Youtube... Đó cũng là vấn đề băn khoăn với tôi vì có thể làm cho trẻ chưa nhận thức được đúng sai, có xu thế học theo, a dua làm theo những hành động đó để thể hiện mình giống như người nổi tiếng. Chúng tôi yêu cầu con chỉ được xem trong giờ quy định, những khung giờ đó có người giám sát, đưa cho con xem 1 số kênh có tính chất giáo dục, khi con chuyển kênh hoặc xem kênh không đúng thì có biện pháp nhắc nhở con".
Nhằm hạn chế tác động tiêu cực từ mạng xã hội, các trường học trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh cũng triển khai nhiều hoạt động ngoại khóa như mô hình Phiên tòa giả định, Sân khấu hóa tuyên truyền pháp luật, cuộc thi tìm hiểu pháp luật… Những hoạt động này không chỉ giúp học sinh nhận thức rõ hậu quả hành vi vi phạm mà còn khuyến khích các em trở thành tuyên truyền viên tích cực trong cộng đồng.
Thầy giáo Đỗ Trọng Thế, Phó Hiệu trưởng trường THPT Hoành Bồ, TP Hạ Long cho rằng: "Việc tổ chức các mô hình sân khấu hóa như này sẽ giúp cho các em học sinh hiểu rõ hơn lý thuyết là như thế, nhưng khi thực tế mà vi phạm những quy định như vậy thì sẽ phải chịu trách nhiệm như thế nào. Bản thân các em, gia đình, nhà trường chịu trách nhiệm như thế nào, từ đó giúp nâng cao nhận thức của các em, mỗi học sinh sẽ có ý thức để thực hiện tốt hơn các pháp luật của nhà nước".
Internet vừa mang lại cơ hội học hỏi, vừa tiềm ẩn nhiều nguy cơ khó lường. Vì vậy, ngoài chính sách pháp luật, việc bảo vệ trẻ em cần sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và toàn xã hội. Trang bị kỹ năng “tự vệ số” cho trẻ, như bảo mật thông tin cá nhân, nhận diện hành vi lệch chuẩn, và tương tác lành mạnh trên mạng chính là “lá chắn” hiệu quả để các em tự bảo vệ mình trong thời đại số hiện nay.
