Mặt khác, có nhiều quy định để kiểm soát rủi ro, đảm bảo tính minh bạch trong triển khai các dự án.
Chiều 18/6, tiếp thu làm rõ ý kiến của đại biểu Quốc hội về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, công tác đầu tư xây dựng các dự án đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị trong thời gian qua cho thấy còn nhiều khó khăn, vướng mắc.
Tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc
Theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) lần này tập trung vào các vấn đề như: khó khăn trong huy động nguồn lực; trình tự thủ tục đầu tư, việc triển khai thực hiện quy hoạch cũng như công tác giải phóng mặt bằng kéo dài, phát triển công nghiệp đường sắt gần như không thực hiện được.
Theo Bộ trưởng, thực tế này đòi hỏi cần phải hoàn chỉnh hệ thống hành lang pháp lý nhằm tháo gỡ vướng mắc, trong đó, bổ sung 23 cơ chế chính sách đặc thù phát triển hệ thống đường sắt vào dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) và thông qua tại kỳ họp này là cần thiết.
“Những chính sách này bảo đảm tính khả thi, chặt chẽ, hiệu quả, phổ quát và đáp ứng yêu cầu đổi mới xây dựng pháp luật. Đồng thời, Chính phủ đã đề xuất là đưa 3 chính sách về bãi đổ thải, vật liệu xây dựng và chuyển mục đích sử dụng rừng vào Nghị quyết chung của kỳ họp để áp dụng cho các dự án đường sắt Hà Nội - Lạng Sơn, Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái. Đây là hai dự án quan trọng quốc gia, cần triển khai sớm theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền”, Bộ trưởng Trần Hồng Minh nói.
Đi vào làm rõ cụ thể các ý kiến của đại biểu, Bộ trưởng cho biết, dự thảo Luật đề xuất quy định rút ngắn trình tự đầu tư, cho phép thực hiện đồng thời một số công việc chuẩn bị dự án, lập thiết kế kỹ thuật tổng thể (FEED) thay cho thiết kế cơ sở,… nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đường sắt, đồng thời, tiết kiệm thời gian và chi phí trong triển khai.
Về chính sách phát triển mô hình TOD, ông cho biết, sẽ mang lại lợi ích kép, một mặt góp phần quy hoạch chỉnh trang đô thị, tối ưu hóa hiệu quả sử dụng đất, mặt khác giúp tạo ra nguồn thu cho ngân sách nhà nước từ đất đai để đầu tư trở lại cho phát triển kinh tế xã hội nói chung, trong đó có phát triển hệ thống đường sắt.
Mô hình TOD cũng góp phần mở ra không gian phát triển kinh tế dọc tuyến đường sắt, tăng cơ hội phát triển, đảm bảo đời sống cho người dân xung quanh khu vực đường sắt.
Đối với chính sách phát triển công nghiệp đường sắt, chuyển giao công nghệ, Bộ trưởng đánh giá đây là điểm nổi bật của dự thảo Luật, thể chế hoá kịp thời chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ về phát triển công nghiệp, chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực đường sắt theo hướng tự lực, tự chủ, tự cường.
Không nên lo lắng khi cho phép tư nhân tham gia đầu tư đường sắt
Một nội dung khác được nhiều đại biểu quan tâm đó là việc đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn ngân sách ngoài Nhà nước, theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, nhằm thể chế hóa Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Quy định này sẽ mở ra cơ hội cho tư nhân và huy động được nguồn lực tư nhân cho đầu tư phát triển đường sắt. Qua đó góp phần làm giảm áp lực ngân sách nhà nước đối với việc bố trí vốn cho lĩnh vực này.
Tại dự thảo Luật cũng đã quy định rõ vai trò quản lý của Nhà nước trong phê duyệt khung tiêu chuẩn để kiểm soát về công nghệ, giữ thẩm quyền của cơ quan chuyên môn về xây dựng, thực hiện thẩm định, kiểm tra, công tác nghiệm thu chất lượng các công trình.
Từ đó, Bộ trưởng cho rằng không nên lo lắng về việc khi cho phép tư nhân tham gia đầu tư phát triển đường sắt sẽ bị bán dự án cho nước ngoài.
Theo ông, đây cũng là lần đầu tiên quy định về chính sách phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được đưa vào luật chuyên ngành, với tư duy vừa khơi thông tháo gỡ nhưng cũng không thể thiếu các thiết chế để giám sát, công khai, minh bạch.
Trong đó có quy định khi đấu thầu hay chỉ định thầu phải có sự tham gia của đại diện các cơ quan như: Bộ Quốc phòng, Bộ công an, Thanh tra, Kiểm toán nhà nước. Mặt khác, các tổ chức, cá nhân tham gia cũng đều chịu sự điều chỉnh của các luật khác, bao gồm cả Bộ luật Hình sự.
Ngoài ra, để đảm bảo tính đồng bộ của dự thảo Luật với các Luật được sửa đổi tại Kỳ họp thứ 9, Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết, trong hai ngày vừa qua, Bộ Xây dựng đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính rà soát các luật do hai bộ chủ trì soạn thảo và chỉnh lý các nội dung liên quan như thuế, quy hoạch, đấu thầu, đầu tư công,…để đảm bảo tính thống nhất.
