Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày tờ trình của Chính phủ. Trình bày báo cáo thẩm tra dự thảo nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban và các cơ quan của Quốc hội tham dự phiên họp tán thành và đánh giá cao sáng kiến lập pháp của Chính phủ trong việc xây dựng, trình Quốc hội ban hành Nghị quyết quy định cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc có nguyên nhân do quy định của pháp luật với cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn như được nêu trong Tờ trình của Chính phủ.
Nghị quyết nhằm hoàn thiện thể chế, pháp luật mở đường cho kiến tạo phát triển, khơi thông các nguồn lực, huy động mọi người dân, doanh nghiệp tham gia vào phát triển kinh tế - xã hội, tạo đà để đất nước phát triển bứt phá, bước vào kỷ nguyên mới, thực hiện thành công các mục tiêu chiến lược mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra.
Cho ý kiến về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ giao cho Chính phủ, các bộ ngành để thực hiện theo đúng thẩm quyền. Vì vậy, một lần nữa Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Tư pháp và Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội phải rà soát thật kỹ những vấn đề trình Quốc hội thông qua theo đúng thẩm quyền.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nói: "Nghị quyết này nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật, cái chính là giao cho Thủ tướng, giao cho Chính phủ để tháo gỡ. Tôi thấy phải làm rõ phạm vi và tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc. Khó chỗ nào, vướng mắc chỗ nào, ở đâu, do ai để chúng ta là xác định kỹ tiêu chí, phạm vi thì mới có thể tháo được".
Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu cần phải tăng cường tính minh bạch, khi bổ sung và sửa chữa vấn đề nào thì xin ý kiến của doanh nghiệp, người dân, các hiệp hội để tháo gỡ khó khăn. Phải đi sâu, đi sát và đảm bảo đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện nay.
Cho rằng, trong dự thảo Nghị quyết của Chính phủ chưa nói đến các điều ước quốc tế, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu, Nghị quyết cần quy định rõ nguyên tắc không trái với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, việc tháo gỡ khó khăn dựa trên nguyên tắc thể chế hóa chủ trương của Đảng, phù hợp với thứ tự ưu tiên trong Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025. Bên cạnh đó cần phân cấp, phân quyền để thực hiện việc xử lý khó khăn, vướng mắc.
Chủ tịch Quốc hội cho biết, hiện nay có 213 bộ luật và luật đang còn hiệu lực thi hành. Tại Kỳ họp thứ 7, Kỳ họp thứ 8, Kỳ họp bất thường lần thứ 9, tính cả các luật đã và sẽ được thông qua tại Kỳ họp thứ 9 thì có 67 luật được thông qua, chiếm tỷ lệ 31,4% trên 213 luật. Vì vậy, trên cơ sở đó cần rà soát lại các nghị định, thông tư ban hành đã đúng với quy định trong luật mới được ban hành hay chưa.
Phát biểu kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, các thành viên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí cơ bản phạm vi điều chỉnh Nghị quyết; tán thành về nguyên tắc, phương án, quy trình phân công, trách nhiệm trong việc xử lý khó khăn, vướng mắc.
Tuy nhiên, các thành viên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị xác định rõ một số nội dung quan trọng mang tính nền tảng, nguyên tắc liên quan đến Hiến định về tổ chức hoạt động bộ máy Nhà nước, quy định về tội phạm và hình phạt về tố tụng tư pháp, quy định về hạn chế quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân thì sẽ không áp dụng Nghị quyết này.
Đồng thời, ưu tiên giải pháp sửa đổi luật, nghị quyết để tháo gỡ vướng mắc, nhất là đối với dự án thuộc Chương trình lập pháp 2025 - 2026 thì tập trung sửa luật. Ngay cả việc ban hành Nghị quyết tháo gỡ khó khăn, cũng phải có danh mục để ưu tiên tháo gỡ ngay những vấn đề cấp bách, đã rõ, đã chín, cần phải xử lý để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp phối hợp với các Ủy ban Quốc hội rà soát để thống nhất về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc trong một số dự thảo luật trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp này để đảm bảo tính đồng bộ, nhất quán.
Về phương án xử lý khó khăn, vướng mắc, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành quy định theo hướng có phân công, phân cấp, rạch ròi. Trong thời gian luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chưa được sửa đổi, bổ sung kịp thời để xử lý khó khăn, vướng mắc thì Chính phủ ban hành Nghị quyết để điều chỉnh một số quy định có liên quan trong các luật, nghị quyết do Chính phủ trình; còn các văn bản do các cơ quan khác trình thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết để điều chỉnh.
Riêng đối với nội dung Hiến pháp quy định bắt buộc phải điều chỉnh bằng luật, Chính phủ ban hành văn bản để điều chỉnh thì phải xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Về điều khoản thi hành, các đại biểu tán thành Nghị quyết có hiệu lực ngay từ khi Quốc hội thông qua và thực hiện hết đến ngày 28/2/2027 và xác định rõ năm 2025 cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật. Đến ngày 28/2/2027 hoàn thành việc sửa đổi các luật, nghị quyết có liên quan.
