Ngày 2/6, trong khuôn khổ vòng đàm phán thứ 2 tổ chức tại Istanbul, phái đoàn Nga đã trao cho các đại diện của Kiev một bản ghi nhớ bao gồm các đề xuất cụ thể nhằm giải quyết cuộc xung đột tại Ukraine.
Bản ghi nhớ của Nga gồm 3 phần, trong đó nêu các điều kiện để giải quyết toàn diện cuộc xung đột Ukraine, các bước hướng tới việc đạt được lệnh ngừng bắn và lộ trình thực hiện.
Phần 1 của văn bản là “Các điều kiện then chốt để giải quyết dứt điểm”. Phía Nga đề xuất 12 điểm:
- Cộng đồng quốc tế công nhận việc sáp nhập vào Liên bang Nga các vùng lãnh thổ gồm Crimea, Cộng hòa Nhân dân Luhansk (LPR), Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR), các khu vực Zaporizhzhia và Kherson; đồng thời, Ukraine phải rút toàn bộ lực lượng vũ trang và lực lượng bán quân sự khỏi các khu vực này.
- Ukraine cam kết giữ trung lập, không gia nhập bất kỳ liên minh quân sự hoặc liên kết phòng thủ nào; cấm các hoạt động quân sự của bên thứ ba và không cho phép triển khai lực lượng vũ trang, căn cứ hoặc cơ sở hạ tầng quân sự nước ngoài trên lãnh thổ.
- Ukraine chấm dứt và từ chối ký kết các hiệp ước quốc tế mâu thuẫn với nguyên tắc trung lập nêu trên.
- Khẳng định Ukraine là quốc gia không sở hữu vũ khí hạt nhân hoặc vũ khí hủy diệt hàng loạt khác; cấm tiếp nhận, vận chuyển và triển khai các loại vũ khí này.
- Đặt giới hạn tối đa cho quy mô lực lượng vũ trang Ukraine, số lượng vũ khí và trang thiết bị quân sự, đồng thời giải thể các tổ chức vũ trang mang tư tưởng dân tộc chủ nghĩa trong Lực lượng vũ trang và Vệ binh Quốc gia Ukraine.
- Đảm bảo đầy đủ quyền lợi, tự do và lợi ích hợp pháp của người Nga và cộng đồng nói tiếng Nga tại Ukraine; công nhận tiếng Nga là ngôn ngữ chính thức.
- Cấm tuyên truyền, tôn vinh chủ nghĩa phát xít và tân phát xít; giải thể các tổ chức và đảng phái mang tư tưởng dân tộc cực đoan.
- Bãi bỏ tất cả các lệnh trừng phạt kinh tế, cấm vận và biện pháp hạn chế hiện tại giữa hai nước; từ chối áp đặt các biện pháp mới trong tương lai.
- Giải quyết các vấn đề liên quan đến đoàn tụ gia đình và người di tản.
- Từ bỏ các yêu cầu bồi thường thiệt hại phát sinh từ xung đột vũ trang.
- Dỡ bỏ các hạn chế đối với Giáo hội Chính thống Ukraine.
- Khôi phục dần quan hệ ngoại giao, kinh tế (bao gồm quá cảnh khí đốt), giao thông và các kết nối khác, kể cả với các quốc gia thứ ba.
Trong phần 2 của tài liệu, Nga đưa ra hai phương án ngừng bắn.
Phương án 1: Ukraine bắt đầu rút toàn bộ lực lượng khỏi các vùng lãnh thổ mà Nga tuyên bố sáp nhập và lùi khỏi biên giới Nga một khoảng cách cụ thể do hai bên thỏa thuận.
Phương án 2 – Gói đề xuất tổng hợp, bao gồm:
- Cấm tái triển khai lực lượng vũ trang Ukraine, ngoại trừ hoạt động rút quân theo lộ trình thỏa thuận.
- Ngừng huy động quân sự và bắt đầu tiến trình giải ngũ.
- Dừng toàn bộ viện trợ quân sự và hậu cần từ nước ngoài cho Ukraine, bao gồm dịch vụ liên lạc vệ tinh và cung cấp dữ liệu tình báo.
- Chấm dứt hiện diện quân sự của bên thứ ba tại Ukraine và sự tham gia của chuyên gia nước ngoài trong các hoạt động quân sự.
- Ukraine cam kết không tiến hành hoạt động phá hoại hoặc gián điệp chống lại Nga và công dân Nga.
- Thành lập Trung tâm kiểm soát và giám sát lệnh ngừng bắn song phương.
- Thực hiện ân xá chính trị và thả tự do cho dân thường bị bắt giữ.
- Bãi bỏ tình trạng thiết quân luật tại Ukraine.
- Công bố ngày tổ chức cuộc bầu cử Tổng thống và Quốc hội Ukraine, muộn nhất là 100 ngày sau khi dỡ bỏ thiết quân luật.
- Ký kết một hiệp định thực thi toàn bộ các nội dung trong phần 1 của bản ghi nhớ.
Trong phần cuối của bản ghi nhớ, Nga đề xuất một lộ trình cụ thể cho việc triển khai thỏa thuận hòa bình. Quá trình này bắt đầu bằng việc hai bên phối hợp soạn thảo văn bản hiệp ước. Sau đó, một lệnh ngừng bắn tạm thời kéo dài từ 2 đến 3 ngày sẽ được thiết lập nhằm tạo điều kiện thu gom thi thể tại các khu vực giao tranh, trong đó phía Nga sẽ bàn giao khoảng 6.000 thi thể binh sĩ Ukraine.
Tiếp theo, hai bên ký kết một bản ghi nhớ về ngừng bắn, trong đó xác định rõ thời hạn thực hiện các điều khoản và ngày ký kết hiệp ước chính thức. Lệnh ngừng bắn kéo dài 30 ngày sẽ được áp dụng ngay khi Ukraine bắt đầu quá trình rút quân. Trong thời gian này, toàn bộ lực lượng vũ trang Ukraine sẽ rút khỏi các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát và thực hiện đầy đủ các nội dung trong “gói đề xuất”.
Sau khi quá trình rút quân hoàn tất, Ukraine sẽ tổ chức tổng tuyển cử để bầu Tổng thống và Quốc hội, đồng thời thành lập các cơ quan nhà nước mới. Hiệp ước hòa bình sau đó sẽ được ký kết, thông qua bằng một nghị quyết ràng buộc của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, và cuối cùng là được các bên phê chuẩn, có hiệu lực thi hành và đi vào thực hiện.
Hiện phía Ukraine chưa đưa ra phản hồi chính thức về các đề xuất trong bản ghi nhớ trên. Tuy nhiên, giới phân tích nhận định rằng, các yêu cầu của Nga - đặc biệt là liên quan đến lãnh thổ - nhiều khả năng sẽ gặp phản ứng mạnh từ Kiev và phương Tây.
