Phải đến vòng bỏ phiếu thứ 2 tại Quốc hội, ông Friedrich Merz mới đạt được đa số tuyệt đối và chính thức được bầu làm Thủ tướng Đức. Đây là lần đầu tiên kể từ sau Thế chiến thứ 2, Đức chứng kiến một Thủ tướng không trúng cử ngay vòng bỏ phiếu đầu tiên ở Quốc hội.
Mặc dù chỉ mang tính hình thức nhưng trên thực tế, vòng bỏ phiếu tại Quốc hội là một bài toán khó yêu cầu sự tính toán tỉ mỉ. Bởi số phiếu ủng hộ sẽ tượng trưng cho sức mạnh của liên minh cầm quyền trong nhiệm kỳ sắp tới.
Theo dự tính, Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU/CSU) và Đảng Dân chủ Xã hội (SPD) sẽ có tổng cộng 328 phiếu bầu. Việc chỉ nhận được 310 phiếu ủng hộ tại vòng bỏ phiếu đầu tiên ở Quốc hội cho thấy ông Merz không hoàn toàn nhận được sự ủng hộ từ cả hai phe.
Điều này có thể được lý giải bởi một số hành động gần đây của ông Merz đang gây nhiều tranh cãi, kể cả trong nội bộ liên minh của mình. Đầu tiên, đó là tuyên bố của ông Merz về ý định chuyển giao hệ thống tên lửa tầm xa Taurus của Đức cho Ukraine như một phần trong chương trình hỗ trợ mở rộng của Liên minh châu Âu dành cho Kyiv. Đây là một bước đi đầy tham vọng bao gồm nhiều rủi ro mà cựu Thủ tướng Đức Olaf Scholz vẫn kịch liệt phản đối từ trước đến nay với lý do hành động này có thể đưa Berlin vào vòng giao tranh với Nga. Với những thành viên SPD ủng hộ ông Scholz, đây có thể là một lằn ranh đỏ mà ông Merz không nên vượt qua.
Ngoài ra, Thủ tướng Friedrich Merz cũng "bật đèn xanh" cho việc tăng cường đầu tư công vào lĩnh vực quốc phòng bằng cách nới lỏng "phanh nợ" của Đức, một công cụ được áp dụng để tránh việc lạm dụng ngân sách và gia tăng nợ công. Trong bối cảnh Đức đang ngày một lún sâu vào cuộc khủng hoảng nghiêm trọng với các ngành công nghiệp mũi nhọn của mình, trong đó có ngành sản xuất ô tô truyền thống, việc nới lỏng nợ công tạo cảm giác bất an cho đại đa số cử tri. Thế nên, thật dễ hiểu khi quyết định này đã nhanh chóng vấp phải sự phản đối kịch liệt của không chỉ phe đối lập mà cả nhiều nghị sĩ thuộc liên minh cầm quyền.
Trước những phản ứng có phần quyết liệt của nhiều nghị sĩ, việc ông Merz không đạt được đa số tuyệt đối tại vòng bỏ phiếu đầu tiên ở Quốc hội cũng là điều mà một số chuyên gia đã dự đoán trong thời gian gần đây.
Hành trình phía trước và những thách thức mà tân Thủ tướng Đức phải đối mặt
Việc không giành được sự ủng hộ ngay tại vòng bỏ phiếu đầu tiên ở Quốc hội sẽ là một trở ngại lớn cho Chính phủ tương lai của Đức. Điều này sẽ làm giảm uy tín của ông Merz trước người dân và các đảng phái chính trị bởi thực tế cho thấy vẫn còn nhiều bất đồng ngay trong chính liên minh cầm quyền do Đảng hậu thuẫn của ông thành lập.
Kết quả này một lần nữa nhấn mạnh vị thế mong manh của ông Merz. Thách thức đầu tiên mà Tân Thủ tướng Đức phải đối mặt sẽ là việc phải nhanh chóng lấy lại lòng tin và sự ủng hộ của toàn thể liên minh cầm quyền. Bởi một liên minh không đoàn kết là một liên minh yếu và dễ dàng bị các đối thủ khai thác. Liên minh ba đảng của cựu Thủ tướng Đức Olaf Scholz cũng buộc phải tan rã sau những bất đồng không thể cứu chữa hồi cuối năm ngoái.
Trong bối cảnh đảng cực hữu Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD), thế lực đối lập chính của liên minh cầm quyền tại Quốc hội ngày càng có nhiều người ủng hộ và giành được vị trí đảng được ưa chuộng nhất tại Đức. Trong một số cuộc thăm dò gần đây, ông Merz và Chính phủ mới của mình sẽ vấp phải vô vàn khó khăn trong việc thông qua những quyết sách hay đường lối chính trị trong tương lai.
Thứ hai, ông Merz cần ổn định được lòng dân thông qua việc ban hành một số chính sách quan trọng nhằm vực dậy nền kinh tế quốc gia, vốn đã suy yếu kể từ sau đại dịch Covid-19. Điều này sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng khó khăn của các hộ gia đình có thu nhập trung bình tại Đức và tạo nên hy vọng cho người dân.
Ngoài ra, việc kiên trì với quyết định nới lỏng phanh nợ tại Đức sẽ tiếp tục đưa ông Merz và các đồng minh của mình đến với những thất bại mới. Kết quả của cuộc bỏ phiếu ở Quốc hội là một lời cảnh báo. Mặc dù Liên minh châu Âu và NATO đều đang kêu gọi Đức đầu tư nhiều hơn cho quốc phòng nhưng có lẽ Tân Thủ tướng Đức sẽ cần phải tìm ra lời giải mới cho bài toán ngân sách.
Tương tự, ông Merz vẫn có thể cân nhắc việc tăng cường ủng hộ Ukraine nhưng cần tính toán kỹ hơn trước khi đưa ra quyết định về hệ thống tên lửa tầm xa Taurus. Điều này có thể khiến nhiều nghị sĩ và người dân Đức lo ngại trước nguy cơ căng thẳng leo thang với Nga.
Tân thủ tướng Friedrich Merz và những việc cần làm sau khi nhậm chức
Một tuần trước khi chính thức nhậm chức, Tân Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã bắt đầu công bố một số thành phần của đội ngũ chính phủ mới, qua đó nhấn mạnh những ưu tiên của mình trong nhiệm kỳ này.
Đầu tiên, ông Merz đề cử tiến sĩ Johann Wadephul vào vị trí Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Liên bang. Tuy ít được biết đến bởi giới truyền thông, nhưng chính trị gia 62 tuổi này nổi tiếng trong Liên minh CDU/CSU với lập trường quyết tâm ủng hộ Ukraine. Ông luôn nhấn mạnh ý tưởng viện trợ quân sự cho Kiev và không ít lần lên án cựu Thủ tướng Olaf Scholz vì không chuyển giao hệ thống tên lửa tầm xa Taurus cho Ukraine.
Giới chuyên gia nhận định việc lựa chon ông Wadephul cho thấy quyết tâm của ông Merz trong công cuộc ủng hộ Ukraine và coi đây là yếu tố đảm bảo hòa bình cho Đức nói riêng và châu Âu nói chung. Thêm vào đó, việc cả Thủ tướng lẫn Bộ trưởng Ngoại giao đều thuộc đảng CDU sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc ban hành các chính sách đối ngoại của Đức trong tương lai.
Tiếp theo đó, Tân Thủ tướng Đức cũng đề cử bà Katherina Reiche, 51 tuổi vào vị trí Bộ trưởng Bộ Kinh tế và Năng lượng Liên bang. Đây được coi là sự trở lại của bà Reiche trên trường chính trị sau khi quyết định rời khỏi Hạ viện Đức vào năm 2015 để trở thành Giám đốc điều hành công ty năng lượng Westenergie. Quyết định này của ông Friedrich Merz cho thấy mong muốn giải quyết các vấn đề về kinh tế và năng lượng mà Đức đang phải đối mặt.
Một gương mặt đáng chú ý khác là ông Karsten Wildberger, 56 tuổi, được đề cử nắm giữ chức vụ Bộ trưởng liên bang về Kỹ thuật số hóa và Hiện đại hóa. Với kinh nghiệm nhiều năm làm Chủ tịch Hội đồng quản trị của tập đoàn Ceconomy AG và MediaMarktSaturn Group, Thủ tướng Đức hy vọng thông qua ông Wildberger để đẩy nhanh các nghiên cứu phát triển công nghệ số của đất nước, vốn được đánh giá là lạc hậu so với một số cường quốc trên thế giới như Mỹ hay Trung Quốc.
Ngoài ra, vấn đề nhập cư cũng sẽ là một trong những quan tâm hàng đầu của ông Merz. Tân Thủ tướng Đức và các cộng sự đã cam kết trước khi nhậm chức, sẽ áp dụng "các công cụ sẵn có" để tiến hành "các hành động đáp trả", bao gồm việc sử dụng các chính sách thị thực, viện trợ và thương mại để thuyết phục các quốc gia xuất xứ tiếp nhận lại công dân tị nạn của họ.
Liên quan đến cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, ông Friedrich Merz và liên minh mới thành lập đã đi đến một thỏa thuận với mục tiêu Đức phải xóa bỏ hoàn toàn lượng khí thải carbon vào năm 2045, sớm hơn 5 năm so với thời hạn đạt mức "net zero" (mức phát thải ròng bằng 0) do Liên minh châu Âu đề ra.
